وقتی یک عبارت را در گوگل جستجو می‌کنید، صفحه‌ای که به عنوان پاسخ به شما نمایش داده می‌شود، همان صفحه نتایج موتور جستجو یا به اختصار SERP (مخفف Search Engine Results Page) است. به بیان ساده‌تر، هر آنچه پس از فشردن دکمه جستجو در گوگل می‌بینید، بخشی از یک SERP محسوب می‌شود. امروزه این صفحات بسیار فراتر از یک لیست ساده از لینک‌های آبی رنگ هستند و مجموعه‌ای غنی از اطلاعات را در خود جای داده‌اند.
صفحات نتایج گوگل معمولاً ترکیبی از بخش‌های مختلف مانند نتایج جستجوی ارگانیک، تبلیغات پولی گوگل (Google Ads)، قطعه‌های ویژه یا همان فیچر اسنیپت‌ها (Featured Snippets)، نمودارهای دانش (Knowledge Graphs) و حتی نتایج ویدیویی را شامل می‌شوند.
انواع اصلی نتایج در صفحه SERP
اگرچه گوگل در حال حاضر ده‌ها ویژگی و قالب نمایشی متنوع را در صفحه اول نتایج خود به کار می‌گیرد، اما همچنان دو دسته اصلی و حیاتی وجود دارد که اساس SERP را تشکیل می‌دهند: نتایج پولی و نتایج ارگانیک. درک تفاوت این دو، اولین قدم برای تدوین یک استراتژی موفق در موتورهای جستجو است.
۱. نتایج پولی (Paid Results)
این بخش از نتایج، جایگاه‌هایی هستند که توسط تبلیغ‌دهندگان از طریق پلتفرم گوگل ادز (Google Ads) خریداری شده‌اند. فرآیند به این صورت است که کسب‌وکارها بر روی کلمات کلیدی مشخصی پیشنهاد قیمت می‌دهند. هرچند فاکتورهایی مانند میزان ارتباط تبلیغ با جستجوی کاربر نیز در نمایش آن موثر است، اما در نهایت، جایگاه‌های برتر معمولاً به بالاترین پیشنهادهای قیمتی اختصاص پیدا می‌کند. این نتایج اغلب با برچسب “آگهی” یا “Sponsored” مشخص می‌شوند.
۲. نتایج ارگانیک (Organic Results)
نتایج ارگانیک، جایگاه‌هایی هستند که به صورت طبیعی و بدون پرداخت هزینه “کسب” می‌شوند. الگوریتم‌های پیچیده گوگل با بررسی صدها فاکتور، تشخیص می‌دهند که کدام صفحات وب، بهترین، کامل‌ترین و مرتبط‌ترین پاسخ به جستجوی کاربر هستند. قرار گرفتن در این بخش از نتایج به معنای آن است که گوگل محتوای شما را به عنوان یک منبع معتبر و باکیفیت شناسایی کرده است. هدف اصلی متخصصان سئو، کسب رتبه‌های بالا در همین نتایج ارگانیک است.
چرا درک صفحات نتایج جستجو (SERP) برای سئو حیاتی است؟
اهمیت صفحات نتایج موتور جستجو (SERP) در این است که آن‌ها نحوه و جایگاه نمایش وب‌سایت شما را در گوگل مشخص می‌کنند. در واقع، تمام تلاش‌های سئو (SEO) در نهایت برای کسب بهترین جایگاه ممکن در همین صفحات انجام می‌شود.
برای درک بهتر این موضوع، یک سناریو را تصور کنید: فرض کنیم وب‌سایت شما برای کلمه کلیدی «نحوه راه‌اندازی وب‌سایت» با موفقیت به صفحه اول گوگل رسیده است. این یک دستاورد بزرگ به نظر می‌رسد، اما وقتی به SERP آن کلمه کلیدی نگاه می‌کنید، متوجه می‌شوید که انواع ویژگی‌های SERP مانند ویدیوها، بخش “سؤالات دیگر کاربران” و چندین تبلیغ، اولین نتیجه ارگانیک را به نیمه پایینی صفحه رانده‌اند.
این وضعیت چه معنایی دارد؟ حتی با وجود رتبه یک ارگانیک، به دلیل شلوغی صفحه و جلب توجه کاربران توسط سایر عناصر، احتمالاً سایت شما کلیک زیادی دریافت نخواهد کرد.
حالا بیایید SERP را برای یک کلمه کلیدی دیگر مانند «روش‌های لینک سازی» بررسی کنیم. ممکن است این صفحه بسیار خلوت‌تر و به شکل کلاسیک “۱۰ لینک آبی” باشد. در چنین حالتی، قرار گرفتن در رتبه‌های بالا شانس بسیار بیشتری برای دریافت کلیک ارگانیک برای شما به ارمغان می‌آورد.
پدیده “جستجوهای بدون کلیک” و تاثیر آن بر سئو
هنگام تحلیل یک صفحه نتایج جستجو، باید به یک عامل کلیدی دیگر نیز توجه ویژه‌ای داشته باشید: جستجوهای بدون کلیک (No-Click Searches).
بر اساس داده‌های منتشر شده از منابع معتبری مانند Sparktoro، امروزه تعداد جستجوهایی که به هیچ کلیکی روی نتایج منجر نمی‌شوند، بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است. دلیل اصلی این پدیده، ظهور و گسترش ویژگی‌های SERP، به خصوص فیچر اسنیپت‌ها (Featured Snippets) یا همان قطعه‌های ویژه است.
به عنوان مثال، وقتی عبارتی مانند «گوگل در چه سالی تاسیس شد؟» را جستجو می‌کنید، گوگل پاسخ را مستقیماً در یک کادر ویژه در بالای نتایج نمایش می‌دهد. با وجود پاسخ فوری و دقیق در همان صفحه، چه دلیلی برای کلیک کردن روی یکی از ۱۰ لینک آبی وجود دارد؟
به همین دلیل است که یک استراتژی هوشمندانه سئو، تمرکز بر کلمات کلیدی‌ای است که SERP آن‌ها کمتر با ویژگی‌های متعدد اشباع شده باشد. با هدف قرار دادن چنین کلماتی، نتیجه شما در صفحه برجسته‌تر دیده شده و شانس بیشتری برای جذب کلیک خواهد داشت.
با در نظر گرفتن این مقدمه، اکنون زمان آن رسیده که به بررسی دقیق‌تر اجزا و عناصر مختلفی بپردازیم که یک صفحه نتایج جستجوی مدرن گوگل (SERP) را تشکیل می‌دهند.
بررسی عناصر اصلی در صفحه نتایج جستجوی گوگل
همانطور که اشاره شد، صفحات نتایج گوگل از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند. در این بخش، دو ستون اصلی هر SERP، یعنی نتایج ارگانیک و نتایج پولی را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.
نتایج جستجوی ارگانیک (Organic Search Results)
جایگاه نتایج ارگانیک توسط الگوریتم بسیار پیچیده گوگل تعیین می‌شود که گفته می‌شود بیش از ۲۰۰ فاکتور یا سیگنال رتبه‌بندی را در نظر می‌گیرد. اگرچه جزئیات کامل این الگوریتم یک راز تجاری محفوظ است، اما خود گوگل وجود چند عامل کلیدی و تاثیرگذار را به صورت عمومی تأیید کرده است. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:
- سیگنال‌های سئو خارجی (Off-Page SEO): این فاکتور عمدتاً به تعداد و کیفیت وب‌سایت‌هایی اشاره دارد که به یک صفحه خاص لینک می‌دهند. این لینک‌ها که با نام “بک‌لینک” (Backlink) نیز شناخته می‌شوند، به نوعی رأی اعتماد سایر وب‌سایت‌ها به محتوای شما هستند.
- سیگنال‌های سئو داخلی (On-Page SEO): این بخش شامل نحوه استفاده از کلمات کلیدی مرتبط در محتوای صفحه، ساختار عنوان‌ها، بهینه‌سازی تصاویر و سایر عناصر داخلی صفحه شما می‌شود.
- سرعت بارگذاری سایت (Page Speed): سرعت لود شدن یک صفحه یکی از فاکتورهای مهم در تجربه کاربری است و گوگل به آن اهمیت زیادی می‌دهد.
- اعتبار و شناخته‌شدگی برند (Brand Authority): میزان شهرت و اعتبار یک برند در فضای آنلاین نیز می‌تواند بر رتبه‌بندی آن تأثیرگذار باشد.
یک قطعه یا اسنیپت (Snippet) استاندارد در نتایج جستجوی ارگانیک، معمولاً شامل سه بخش اصلی زیر است:
- عنوان صفحه (Title Tag): همان تیتر آبی‌رنگ و قابل کلیکی که موضوع اصلی صفحه را نشان می‌دهد.
- آدرس اینترنتی صفحه (URL): آدرس وب صفحه که در زیر عنوان نمایش داده می‌شود.
- توضیحات متا (Meta Description): خلاصه‌ای کوتاه از محتوای صفحه که به کاربر کمک می‌کند تصمیم بگیرد آیا روی لینک کلیک کند یا خیر.
گاهی اوقات، گوگل برای غنی‌تر کردن اسنیپت‌های ارگانیک، ویژگی‌های بیشتری به آن‌ها اضافه می‌کند. برای مثال، اگر تاریخ انتشار یک محتوا (مانند یک خبر) اهمیت داشته باشد، آن را در اسنیپت نمایش می‌دهد.
در موارد دیگر، ممکن است گوگل “لینک‌های سایت” (Sitelinks) را در زیر نتیجه اصلی نمایش دهد. این لینک‌ها به بخش‌های مهم همان صفحه یا به صفحات مرتبط دیگر در همان وب‌سایت ارجاع می‌دهند و به کاربر کمک می‌کنند سریع‌تر به هدف خود برسد.
علاوه بر این، با استفاده از کدهای نشانه‌گذاری استاندارد (Schema Markup) در HTML یک صفحه، می‌توان به گوگل کمک کرد تا اطلاعات بیشتری را درک کرده و نمایش دهد. این کار یک نتیجه معمولی را به یک “ریچ اسنیپت” (Rich Snippet) یا قطعه غنی تبدیل می‌کند که می‌تواند شامل ستاره‌های امتیازدهی (برای نقد و بررسی‌ها)، تصاویر (برای دستور پخت‌ها) یا اطلاعات رویدادها باشد.
نتایج جستجوی پولی (Paid Search Results)
نتایج جستجوی پولی که از طریق پلتفرم گوگل ادز مدیریت می‌شوند، به راحتی با یک آیکون کوچک با عنوان “تبلیغ” یا “Ad” در گوشه بالا سمت چپشان قابل تشخیص هستند.
بر اساس آمارهای وب‌سایت Rank Ranger، تبلیغات پولی در حدود ۵۱.۶۱ درصد از تمام صفحات اول نتایج جستجو (SERPs) حضور دارند. زمانی هم که تبلیغات در یک صفحه نمایش داده می‌شوند، به طور متوسط ۳.۱۰ جایگاه را به خود اختصاص می‌دهند.
برای کلمات کلیدی بسیار رقابتی و تجاری که ارزش بالایی دارند، گوگل حتی ممکن است تبلیغات را در پایین صفحه نتایج نیز نمایش دهد. حضور تبلیغات در بالا و پایین صفحه باعث می‌شود نتایج ارگانیک به سمت مرکز صفحه فشرده شده و پایین‌تر رانده شوند.
با این حال، توصیه نمی‌شود که از کلمات کلیدی دارای تبلیغات زیاد به طور کامل اجتناب کنید. درست است که این تبلیغات ممکن است نرخ کلیک (CTR) ارگانیک شما را کاهش دهند، اما یک نکته مهم را نیز آشکار می‌سازند: این واقعیت که کسب‌وکارها حاضرند برای آن کلمات کلیدی هزینه کنند، نشان می‌دهد که ترافیک حاصل از آن‌ها ارزشمند و منجر به تبدیل (Conversion) می‌شود.
در حقیقت، یک استراتژی موثر می‌تواند هدف قرار دادن کلماتی باشد که هم تعداد تبلیغات زیادی دارند و هم “قصد تجاری” (Commercial Intent) بالایی را نشان می‌دهند. شاید در این حالت تعداد کلیک‌های دریافتی شما به اندازه یک کلمه کلیدی اطلاعاتی نباشد، اما هر کلیکی که به دست می‌آورید، ارزشمندتر و به مشتری واقعی نزدیک‌تر خواهد بود.
فیچر اسنیپت (Featured Snippet) چیست و چه نقشی در SERP دارد؟
فیچر اسنیپت (Featured Snippet) یا قطعه ویژه، کادرهای برجسته‌ای هستند که معمولاً در بالاترین نقطه صفحه نتایج جستجو ظاهر می‌شوند. این کادرها، بخش‌های کوتاهی از محتوا (مانند یک پاراگراف متن، یک لیست یا حتی یک ویدیو) را که مستقیماً از یک صفحه وب استخراج شده‌اند، به عنوان یک پاسخ سریع و مستقیم به جستجوی کاربر نمایش می‌دهند.
هدف گوگل از نمایش فیچر اسنیپت، ارائه فوری پاسخ به کاربر بدون نیاز به کلیک کردن و ورود به یک وب‌سایت است.
بر اساس یک مطالعه گسترده توسط Ahrefs، حدود ۱۲ درصد از تمام صفحات نتایج جستجو (SERPs) دارای یک فیچر اسنیپت هستند. این آمار نشان می‌دهد که این ویژگی به بخش جدایی‌ناپذیری از تجربه جستجو در گوگل تبدیل شده است.
انواع رایج فیچر اسنیپت‌ها
این قطعه‌های ویژه می‌توانند در قالب‌های مختلفی نمایش داده شوند که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- قالب پاراگرافی (پاسخ به سؤالات): این نوع اسنیپت معمولاً یک پاراگراف کوتاه در پاسخ به سؤالاتی است که با کلماتی مانند “چیست”، “چرا”، “چگونه” و “کیست” شروع می‌شوند.
- قالب فهرست گلوله‌ای (Bulleted List): اغلب برای نمایش رتبه‌بندی‌ها، لیست‌های “بهترین‌ها” یا موارد غیرترتیبی استفاده می‌شود.
- قالب فهرست شماره‌دار (Numbered List): این قالب برای نمایش دستورالعمل‌های گام به گام، راهنماهای انجام کار (DIY)، دستورهای پخت و پز و هر فرآیندی که نیاز به ترتیب مراحل دارد، بسیار مناسب است.
- قالب جدول (Table): گوگل از این قالب برای نمایش بصری داده‌هایی مانند تاریخ‌ها، قیمت‌ها، نرخ‌ها و هر اطلاعاتی که به بهترین شکل در یک جدول سازماندهی می‌شود، استفاده می‌کند.
اگرچه اکثر فیچر اسنیپت‌ها تا به امروز مبتنی بر متن بوده‌اند، اما گوگل به تدریج شروع به نمایش “فیچر اسنیپت‌های ویدیویی” در نتایج جستجو نیز کرده است که بخشی از یک ویدیو را به عنوان پاسخ به کاربر نمایش می‌دهد.
فیچر اسنیپت: یک فرصت یا یک تهدید؟
فیچر اسنیپت‌ها برای متخصصان سئو همزمان یک فرصت و یک تهدید به شمار می‌آیند.
تهدید: این قطعه‌های ویژه یک تهدید محسوب می‌شوند، زیرا تقریباً همیشه در بالاترین نقطه ممکن در صفحات نتایج جستجو (SERPs) قرار می‌گیرند. این جایگاه ممتاز باعث می‌شود که تمام نتایج ارگانیک، حتی رتبه یک، به سمت پایین صفحه رانده شوند و کمتر دیده شوند. به دلیل همین موقعیت برجسته، بسیاری از کارشناسان سئو به جایگاه فیچر اسنیپت، لقب “رتبه صفر” (Position #0) را داده‌اند.
فرصت: با این حال، فیچر اسنیپت‌ها یک فرصت بزرگ نیز هستند، زیرا محتوای وب‌سایت شما می‌تواند برای نمایش در این کادر ویژه انتخاب شود. اگر بتوانید محتوای خود را به گونه‌ای بهینه‌سازی کنید که توسط گوگل برای نمایش در فیچر اسنیپت انتخاب شود، نه تنها برند شما اعتبار فوق‌العاده‌ای کسب می‌کند، بلکه می‌توانید شاهد افزایش چشمگیر نرخ کلیک ارگانیک (CTR) خود باشید. قرار گرفتن در “رتبه صفر” می‌تواند ترافیک بسیار زیادی را به سمت سایت شما روانه کند.
سایر ویژگی‌های مهم در صفحات نتایج جستجو (SERPs)
علاوه بر نتایج ارگانیک، پولی و فیچر اسنیپت‌ها، گوگل از مجموعه‌ای از ویژگی‌های دیگر برای غنی‌تر کردن صفحات نتایج و پاسخ‌دهی بهتر به کاربران استفاده می‌کند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
کادرهای پاسخ مستقیم (Direct Answer Box)
کادرهای پاسخ مستقیم، همانطور که از نامشان پیداست، به طور مستقیم و بدون واسطه به یک سؤال خاص پاسخ می‌دهند. طبق آمارها، حدود ۱۸ درصد از نتایج جستجو شامل این کادرها هستند.
پاسخ‌هایی که گوگل در این بخش ارائه می‌دهد، معمولاً جزئی از اطلاعات عمومی (Public Domain) محسوب می‌شوند؛ مانند تبدیل واحدها، اطلاعات آب و هوا یا پاسخ به یک سؤال ریاضی ساده. تفاوت کلیدی این کادرها با فیچر اسنیپت‌ها در این است که گوگل منبع پاسخ را ذکر نمی‌کند و هیچ لینکی به یک وب‌سایت ارائه نمی‌دهد.
نمودار دانش و پنل دانش (Knowledge Graph & Panel)
نمودارها و پنل‌های دانش، کادرهای اطلاعاتی هستند که معمولاً در سمت راست نتایج جستجوی ارگانیک (در نسخه دسکتاپ) نمایش داده می‌شوند. این پنل‌ها را می‌توان به یک کارت اطلاعاتی جامع تشبیه کرد که آمار و اطلاعات کلیدی درباره یک شخص، مکان، سازمان یا مفهوم خاص را به صورت یکجا نمایش می‌دهد.
بخش عمده‌ای از اطلاعات موجود در این پنل‌ها از منابع معتبر و دست‌چینی مانند ویکی‌پدیا و Crunchbase جمع‌آوری می‌شود و به کاربر یک نمای کلی و سریع از موضوع مورد جستجو ارائه می‌دهد.
بسته‌های محلی (Local Packs)
بسته‌های محلی یا Local Packs زمانی در SERP ظاهر می‌شوند که جستجوی کاربر دارای قصد محلی (Local Intent) باشد. برای مثال، اگر عبارتی مانند «کتاب‌فروشی در تهران» یا «رستوران نزدیک من» را جستجو کنید، گوگل یک بسته محلی شامل لیستی از کسب‌وکارهای مرتبط به همراه نقشه و اطلاعات تماس آن‌ها را نمایش می‌دهد.
این ویژگی ممکن است حتی زمانی که جستجوی شما به طور مستقیم محلی نیست نیز فعال شود. برای مثال، اگر کلمه «تعمیرکار» را جستجو کنید، گوگل به درستی تشخیص می‌دهد که شما احتمالاً به دنبال یک تعمیرکار در محدوده جغرافیایی خود هستید و نتایج محلی را در اولویت قرار می‌دهد.
نتایج تصویری (Image Results)
برای آن دسته از کلمات کلیدی که ماهیت بصری دارند، گوگل بخشی از نتایج را به نمایش تصاویر از سرویس «تصاویر گوگل» (Google Images) اختصاص می‌دهد. جستجو برای عباراتی مانند «گربه‌های زیبا» یا «خودروهای کلاسیک» نمونه‌هایی هستند که در SERP آن‌ها نتایج تصویری جایگاه ویژه‌ای دارند.
نتایج ویدیویی (Video Results)
نتایج ویدیویی نیز یکی دیگر از ویژگی‌های رایج در SERP هستند. این نتایج معمولاً به صورت یک کاروسل افقی (مجموعه‌ای از ۳ ویدیو با قابلیت اسکرول) نمایش داده می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد که حدود ۸۸ درصد از نتایج ویدیویی نمایش داده شده در گوگل، از پلتفرم یوتیوب انتخاب می‌شوند.
مکانیسم دقیق تصمیم‌گیری گوگل برای نمایش نتایج ویدیویی کاملاً شفاف نیست، اما به احتمال زیاد این تصمیم بر اساس ماهیت خود کلمه کلیدی و همچنین نتایج تست‌های A/B گوگل گرفته می‌شود. برای مثال، کاربری که عبارت «آموزش نقاشی ساختمان» را جستجو می‌کند، به احتمال زیاد ترجیح می‌دهد یک ویدیوی آموزشی ببیند. به همین دلیل، گوگل برای چنین عباراتی یک کاروسل ویدیویی نمایش می‌دهد.
بخش “سؤالات مرتبط” (People Also Ask)
این بخش که با عنوان “مردم همچنین می‌پرسند” یا “People Also Ask” (PAA) شناخته می‌شود، یک ویژگی نسبتاً جدید اما بسیار فراگیر در SERP است. این کادر لیستی از سؤالات مرتبط با جستجوی اولیه شما را نمایش می‌دهد. با کلیک بر روی هر سؤال، کادر باز شده و یک پاسخ کوتاه (که اغلب از یک فیچر اسنیپت گرفته شده) به همراه لینک منبع آن نمایش داده می‌شود.
بر اساس داده‌های Moz، حدود ۸۵ درصد از صفحات نتایج گوگل دارای بخش “People Also Ask” هستند.
نکته حرفه‌ای: بخش “سؤالات مرتبط” یک منبع فوق‌العاده برای پیدا کردن ایده‌های جدید برای تولید محتوا است. برای مثال، با جستجوی عبارت «تحقیق کلمات کلیدی»، لیستی از سؤالات واقعی که ذهن کاربران را درگیر کرده است، به دست می‌آورید. هر یک از این سؤالات می‌توانند موضوعی عالی برای یک پست وبلاگ، یک ویدیوی آموزشی یا یک اپیزود پادکست باشند.
منبع : What Are SERPs?
من، جعفر جلالی، سایت ایران بک لینک را راه‌اندازی کردم. با تکیه بر تجربیاتی که طی سال‌ها در کسب‌وکارهای آنلاین به دست آورده‌ام و همچنین استفاده از منابع اصلی و معتبر انگلیسی، تلاش کردم بهترین مقالات و منابع آموزشی در زمینه سئو را به زبان فارسی گردآوری کنم. هدف من از ایجاد ایران بک لینک این است که به کسب‌وکارهای آنلاین کمک کنم تا با دسترسی به اطلاعات کاربردی و جامع، به موفقیت بیشتری دست پیدا کنند. امیدوارم که ایران بک لینک بتواند به منبعی قابل‌اعتماد برای شما تبدیل شود.