جستجوی هوش مصنوعی (AI Search) حالا دیگه با سروصدای زیادی وارد دنیای وب شده و داره نحوه کشف اطلاعات توسط کاربران رو در پلتفرم‌هایی مثل ChatGPT، Perplexity و AI Overviews گوگل متحول می‌کنه.
اما زیر این تیترهای پرزرق‌وبرق، یه واقعیت جالب و در عین حال عجیب داره شکل می‌گیره که دیدگاه‌ها نسبت به رقابت همیشگی بین دسکتاپ و موبایل رو زیر و رو کرده: بیش از ۹۰ درصد از ورودی‌های جستجوی مبتنی بر هوش مصنوعی از طریق دستگاه‌های دسکتاپ انجام می‌شن!
در حالی که موبایل هنوز هم بیش از نیمی از ترافیک وب جهانی رو به خودش اختصاص می‌ده، موتورهای جستجوی مجهز به هوش مصنوعی بیشترین اثرگذاری رو روی دسکتاپ دارن — یعنی کاملاً برخلاف الگوهای رفتاری معمول کاربران.
این شکاف بین دستگاه‌ها، هم یه چالش جدی برای بازاریاب‌هاست و هم یه فرصت بکر برای بازنگری در استراتژی سئو برای موبایل و بهینه‌سازی در فضای هوش مصنوعی.
اطلاعاتی که در ادامه می‌خوام بهشون اشاره کنم، برخلاف تصور رایجه و ممکنه باعث بشه نگاه تازه‌ای به استراتژی تولید محتوا و افزایش ترافیک ارگانیک داشته باشید.
بررسی‌های جدید روی ترافیک ارجاعی (Referral Traffic) از موتورهای جستجوی AI در آمریکا و اروپا، نشون می‌ده که یه شکاف عمیق بین جایی که کاربران محتوا رو مصرف می‌کنن و جایی که AI ترافیک واقعی ایجاد می‌کنه، وجود داره.
و دقیقاً همین شکاف، به یکی از مهم‌ترین فرصت‌های دست‌نخورده در فضای فعلی سئو برای جستجوی هوش مصنوعی تبدیل شده.
آمار ترافیک جستجوی هوش مصنوعی در دسکتاپ و موبایل
اطلاعات به‌دست‌آمده از ابزار BrightEdge Generative Parser (که من در اون شرکت مشغول به کار هستم) تصویر روشنی از سلطه‌ی کامل دسکتاپ در تقریباً تمام پلتفرم‌های جستجوی مجهز به هوش مصنوعی ارائه می‌ده.
در صدر این جدول، ChatGPT قرار داره که ۹۴ درصد از ترافیک ارجاعی (Referral Traffic) خودش رو از طریق دسکتاپ دریافت می‌کنه و فقط ۶ درصد از سمت موبایل میاد. این در حالیه که اپلیکیشن موبایل ChatGPT به‌شدت در حال استفاده‌ست، اما بازم بیشتر ترافیک واقعی از دسکتاپ میاد.
پلتفرم Perplexity حتی بیشتر روی دسکتاپ متمرکزه: ۹۶.۵ درصد از ترافیکش از دسکتاپ میاد و موبایل فقط ۳.۴ درصد سهم داره. با توجه به اینکه این پلتفرم خودش رو به عنوان یه موتور هوش مصنوعی تخصصی برای تحقیق و جستجوی عمیق معرفی می‌کنه، نشون می‌ده که کاربرها ترجیح می‌دن در محیط دسکتاپ به سراغش برن.
موتور جستجوی Bing مایکروسافت هم دقیقاً همین الگو رو تکرار می‌کنه: ۹۵ درصد دسکتاپ و فقط ۴ درصد از موبایل، حتی با وجود اینکه Copilot و سایر قابلیت‌هاش توی ویندوز و محصولات مایکروسافت ادغام شده‌ن.
پلتفرم Google Gemini هم از این قاعده مستثنا نیست: ۹۱ درصد از ترافیک جستجوی هوش مصنوعی در این سیستم از دسکتاپ میاد و فقط ۵ درصد از طریق موبایل اتفاق می‌افته. این نشون می‌ده حتی گوگل هم نتونسته تو زمینه ارجاع ترافیک از موبایل در حوزه AI موفق عمل کنه.
اما یه استثنا وجود داره: جستجوی معمولی گوگل (Google Search) تونسته همچنان اکثریت ترافیک خودش رو از موبایل بگیره — حدود ۵۳ درصد موبایل در برابر ۴۴ درصد دسکتاپ. البته این بیشتر به خاطر اینه که گوگل هنوز هم به‌صورت پیش‌فرض روی مرورگرهای موبایلی مثل Safari در آیفون فعاله و جایگاه تثبیت‌شده‌ای داره.
چرا جستجوی هوش مصنوعی در موبایل به ترافیک ارجاعی تبدیل نمی‌شود؟
این شکاف بین موبایل و دسکتاپ، به خاطر کم بودن تعامل کاربر (User Engagement) نیست؛ اتفاقاً فعالیت کاربران در جستجوی هوش مصنوعی در موبایل احتمالاً خیلی زیاد هم هست.
اما مسئله اصلی، به طراحی ساختاری و مسیرهای کاربری برمی‌گرده که به‌شدت روی الگوهای ارجاع (Referral Patterns) تأثیر می‌ذاره.
مشکل پیش‌نمایش داخلی در اپلیکیشن‌ها (In-App Preview)
پلتفرم‌های هوش مصنوعی روی موبایل، معمولاً وقتی کاربر روی یک منبع کلیک می‌کنه، اون رو مستقیم باز نمی‌کنن. بلکه اول یه پیش‌نمایش (Preview) داخل خود اپلیکیشن نشون می‌دن.
این یعنی کاربر باید دوباره کلیک کنه تا به سایت اصلی بره، در حالی که تو دسکتاپ معمولاً با اولین کلیک، مستقیماً وارد سایت منبع می‌شی. این تفاوت ساده اما مهم، باعث افت چشمگیر ترافیک ارجاعی از موبایل نسبت به دسکتاپ می‌شه.
ChatGPT نمونه بارز این ماجراست. وقتی روی دسکتاپ روی یک ارجاع کلیک می‌کنی، مستقیماً وارد سایت مربوطه می‌شی. اما توی اپ موبایل، معمولاً یه پیش‌نمایش داخل اپ ظاهر می‌شه و کاربر باید یک مرحله اضافه‌تر رو طی کنه تا واقعا ترافیک به سایت هدایت بشه.
تفاوت بین “کشف اطلاعات” و “تحقیق عمیق”
رفتار کاربران در موبایل و دسکتاپ تو جستجوهای هوش مصنوعی کاملاً متفاوته. کاربران موبایل بیشتر دنبال کشف سریع اطلاعات، مقایسه محصول‌ها یا پیدا کردن یه جواب فوری هستن.
اما کاربرهای دسکتاپ بیشتر متمرکز روی تحقیقات عمیق، بررسی‌های مفصل و انجام کارهایی با تمرکز بالا هستن. همین موضوع باعث شده تجربه‌ی جستجوی هوش مصنوعی در هر پلتفرم، شکل خاص خودش رو بگیره و دیگه صرفاً نسخه واکنش‌گرای همدیگه نباشن.
AI Overviews گوگل این تفاوت رو خیلی خوب نشون می‌ده. مثلاً جستجوهای مربوط به خرید، سه برابر بیشتر احتمال دارن تو موبایل منجر به نمایش AI Overviews بشن (۱۳.۵٪ در مقابل ۴.۵٪ در دسکتاپ). این یعنی گوگل جستجوی خرید تو موبایل رو بیشتر مثل یه تجربه آموزشی می‌بینه تا صرفاً فروش محصول.
در مقابل، در دسکتاپ، AI Overviewها ۸۰٪ فضای بیشتری از صفحه رو می‌گیرن (۱۱۱۰ پیکسل مقابل ۶۱۷ پیکسل در موبایل) و برای ۳۹٪ کلمات کلیدی بیشتری ظاهر می‌شن. همچنین رفتارشون در دسکتاپ ثبات بیشتری داره و کمتر تغییر می‌کنن.
این نشون می‌ده که گوگل فعلاً در حال آزمایش فرمت‌های مختلف AI موبایلی هست، ولی برای دسکتاپ تجربه‌ای قابل‌پیش‌بینی‌تر و تثبیت‌شده‌تر ارائه می‌ده.
عامل اپل؛ دروازه‌بان پنهان موبایل
نقش اپل در مدیریت رفتار کاربران موبایل، خیلی مهم‌تر از چیزیه که به نظر می‌رسه.
با توجه به اینکه مرورگر Safari به‌صورت پیش‌فرض روی تقریباً یک میلیارد دستگاه نصبه، اپل عملاً کنترل زیادی روی نحوه جستجو در موبایل داره؛ و این موضوع می‌تونه بازار جستجوی هوش مصنوعی رو یک‌شبه تغییر بده.
آمارها نشون می‌ده که ۵۸٪ از ترافیک جستجوی گوگل در موبایل که به سایت برندها ختم می‌شه، از آیفون‌ها میاد. این یعنی تنظیمات پیش‌فرض مرورگر Safari نقش کلیدی در شکل‌گیری و توسعه ترافیک جستجوی هوش مصنوعی از موبایل داره.
برخلاف گوگل که کلی قابلیت AI رو توی جستجوی موبایلش ادغام کرده، اپل هنوز هوش مصنوعی رو به صورت مستقیم وارد ساختار جستجوی مرورگر خودش نکرده.
و این یعنی یه فرصت ساختاری عظیم. فقط با یه تغییر ساده مثل تعویض موتور جستجوی پیش‌فرض Safari یا اضافه کردن یه جستجوی هوشمند بومی (Native AI Search)، می‌تونه جریان بزرگی از ترافیک AI رو تو کل اکوسیستم موبایل جابه‌جا کنه.
سه اقدام استراتژیک ضروری برای بازاریاب‌ها در عصر جستجوی هوش مصنوعی
۱. استراتژی محتوای متناسب با دستگاه‌ها طراحی کنید
سئو سنتی روی کلمات کلیدی و رتبه‌بندی تمرکز داره، اما جستجوی هوش مصنوعی نیاز داره که هم زمینه کاربری دستگاه (device context) و هم الگوی هدف کاربران (user intent) به‌درستی درک بشه.
کاربران موبایل بیشتر دنبال کشف سریع اطلاعات و جستجوهای مرتبط با خرید هستن، در حالی که کاربران دسکتاپ ترجیح می‌دن وارد تحلیل‌های عمیق و محتوای مفصل بشن.
رویکرد کامل برای دسکتاپ:
تولید محتوای پژوهشی و دقیق برای پاسخ به نیازهای کاربران تحلیل‌محور
ساخت راهنماهای جامع و منابع مقایسه‌ای که از فضای بزرگ‌تر دسکتاپ (۸۰٪ بیشتر از موبایل) در AI Overviewها استفاده کنه
ایجاد اعتبار و اعتماد از طریق توضیحات کارشناسی و محتوای تخصصی
طراحی خوشه‌های محتوایی (Content Clusters) که کاربرها رو در مسیر تحقیق نگه می‌داره و از پوشش ۳۹٪ بیشتر کلمات کلیدی در دسکتاپ بهره می‌بره
بهینه‌سازی اول برای موبایل:
تولید محتوای خلاصه و سریع که فوراً پاسخ بده
تمرکز روی مقایسه محصول و نیازهای لحظه‌ای کاربران
طراحی محتوا به شکلی که توی پیش‌نمایش داخلی اپلیکیشن‌ها خوب دیده بشه
استفاده از موضوعات مرتبط با موقعیت مکانی یا نیاز ف۲. برای موج آینده‌ی جستجوی AI در موبایل آماده باشید
سلطه فعلی دسکتاپ روی ترافیک جستجوی هوش مصنوعی احتمالاً یه وضعیت موقته، نه یک شرایط همیشگی.
با رشد و تکامل پلتفرم‌های AI موبایل و رفع مشکلات فعلی، برندهایی که زودتر وارد این فضا بشن، مزیت رقابتی بزرگی خواهند داشت.
امروز پایه‌گذاری بهینه‌سازی موبایل رو شروع کن:
طراحی رسپانسیو حرفه‌ای که در تمام دستگاه‌ها بدون مشکل نشون داده بشه
اطمینان از اینکه سایت شما در اندازه‌ها و حالت‌های مختلف صفحه به‌درستی عمل می‌کنه تا شانس دیده شدن توسط موتورهای AI بالا بره
بهینه‌سازی برای سرعت و دسترسی؛ صفحات باید سریع لود بشن و محتوای موبایل‌فرندلی شامل سایز مناسب متن، تصویر و المان‌های تعاملی داشته باشه
موتورهای AI به‌شکل فزاینده‌ای سیگنال‌های تجربه کاربری (UX signals) رو در تصمیم‌گیری برای ارجاع محتوا لحاظ می‌کنن. بنابراین استفاده از Schema Markup (اطلاعات ساختاریافته) در صفحات موبایلی توصیه می‌شه تا هوش مصنوعی راحت‌تر محتوای شما رو درک کنه.
بهبود Core Web Vitals هم یکی دیگه از فاکتورهای کلیدی برای عملکرد بهتر در جستجوی AI موبایلیه. این معیارها فقط مربوط به سرعت لود نیستن، بلکه کیفیت کلی صفحه و تجربه کاربر رو می‌سنجن.
در سئو برای جستجوی هوش مصنوعی در موبایل، هر میلی‌ثانیه مهمه — حتی بهبودهای کوچک می‌تونن تأثیر بزرگی روی شانس دیده شدن توسط AI داشته باشن.
۳. عملکرد دسکتاپ و موبایل در جستجوی AI رو به‌صورت جدا رصد کنید
برای اینکه بدونید کدوم نسخه از محتوا بهتر عمل می‌کنه، از ابزارهای گزارش‌گیری استفاده کنید که قابلیت سوییچ بین AI Overview دسکتاپ و موبایل رو دارن.
این کار بهتون کمک می‌کنه تفاوت عملکردها رو بسنجید و فرصت‌های مخصوص هر دستگاه رو شناسایی کنید.
مثلاً:
AI Overview در دسکتاپ ۸۰٪ فضای بیشتری روی صفحه نمایش می‌گیره (۱۱۱۰ پیکسل در مقابل ۶۱۷ پیکسل در موبایل)
پوشش کلمات کلیدی در دسکتاپ ۳۹٪ بیشتر از موبایله، اما این شکاف می‌تونه در آینده به فرصت بزرگی برای موبایل تبدیل بشه
جستجوهای مرتبط با خرید، سه برابر بیشتر در موبایل منجر به نمایش AI Overview می‌شن، چون موتورهای هوش مصنوعی در موبایل به خرید به چشم کشف آموزشی نگاه می‌کنن، نه صرفاً فروش مستقیم
یک استراتژی محتوایی متفاوت برای دسکتاپ و موبایل داشته باشید
به‌جای صفحات محصول سنتی، برای موبایل محتوای آموزشی و راهنمای خرید تولید کنید.
موتورهای AI در موبایل بیشتر به محتوایی علاقه دارن که به کاربر کمک کنه محصول رو بهتر بشناسه و تصمیم دقیق‌تری بگیره.
دسترسی به سایت شما باید برای هر دو نسخه دسکتاپ و موبایل بدون مشکل باشه؛ یعنی Crawling و Rendering سایت رو طوری تنظیم کنید که AI چه از موبایل و چه دسکتاپ، بتونه راحت صفحات شما رو بررسی کنه و بهش ارجاع بده.
و در نهایت، حرکت‌های گوگل و اپل رو زیر نظر داشته باشید؛ چون اگر اپل تصمیم بگیره AI رو به Safari بیاره یا موتور جستجوی پیش‌فرض رو تغییر بده، ممکنه یک‌شبه کل اکوسیستم موبایلی زیر و رو بشه.
طوفان موبایلی هوش مصنوعی در راه است
اینکه الان ۹۰٪ از ترافیک جستجوی هوش مصنوعی از دسکتاپ میاد، یه عدم تعادل موقتی تو بازار محسوب می‌شه؛ نه اینکه قرار باشه موبایل برای همیشه عقب بمونه. چند عامل مهم نشون می‌دن که رشد جستجوی AI در موبایل در آینده‌ای نزدیک اتفاق می‌افته.
پلتفرم‌ها به‌دنبال توسعه موبایل هستن. شرکت‌های فعال در حوزه جستجوی هوش مصنوعی می‌دونن که برای رشد بلندمدت، گرفتن سهم بازار موبایل یه ضرورت حیاتی محسوب می‌شه. همین الان هم محدودیت‌های فعلی باعث شده توسعه‌ی راهکارهای بهینه‌شده برای موبایل در اولویت قرار بگیره.
رفتار کاربران هم کاملاً با موبایل هماهنگه. به‌محض اینکه موانع فنی مربوط به ارجاع از موبایل رفع بشن، رفتار طبیعی کاربران در استفاده از موبایل باعث می‌شه که جستجوی AI موبایلی خیلی سریع رشد کنه.
و شاید مهم‌ترین نکته، زمان‌بندی اپل برای ورود به عرصه جستجوی هوش مصنوعی باشه. با توجه به اینکه اپل کنترل پیش‌فرض مرورگرهای موبایل (مثل Safari) رو داره و طبق گزارش‌ها روی قابلیت‌های جستجوی هوشمند خودش کار می‌کنه، بازار موبایل ممکنه خیلی سریع و ناگهانی متحول بشه.
نکات کلیدی برای بازاریاب‌ها و سئوکارها:
🔹 انقلاب جستجوی هوش مصنوعی در حال ساختن دو تجربه متفاوت و جدا از همه‌ست:
– یکی متمرکز بر دسکتاپ و ترافیک ارجاعی
– و دیگری متمرکز بر موبایل و تعامل بدون ارجاع مستقیم
این شکاف هم فرصت ایجاد می‌کنه، هم الزام استراتژیک.
🔹 فرصت‌های فوری فعلاً در بهینه‌سازی AI برای دسکتاپ نهفته‌ست. وقتی ۹۰٪ ترافیک AI از دسکتاپ میاد، برندها می‌تونن با بهینه‌سازی محتوای خودشون بر اساس الگوهای رفتاری کاربران دسکتاپ، سهم خوبی از این ترافیک رو جذب کنن.
🔹 استراتژی موبایل برای AI فرق داره. بهینه‌سازی AI برای موبایل فقط طراحی رسپانسیو نیست؛ باید فهم درستی از نیازهای کشف‌محور کاربر در موبایل و روش‌های متفاوت ارجاع پیدا کرد، چون وقتی موتورهای AI بیشتری وارد بازار بشن، شرایط موبایل هم تغییر می‌کنه.
🔹 اپل همچنان یه عامل ناشناخته‌ست. فقط یه تغییر کوچیک در تنظیمات پیش‌فرض Safari یا معرفی جستجوی بومی مجهز به AI می‌تونه مسیر جستجوی موبایلی رو از ریشه عوض کنه. پس باید از حالا آماده بود.
جمع‌بندی
برندهایی که زودتر این شکاف بین دسکتاپ و موبایل رو بفهمن و استراتژی‌های جداگانه برای هر کدوم تدوین کنن، تو رقابت آینده مزیت بزرگی خواهند داشت.
سؤال این نیست که آیا جستجوی هوش مصنوعی در موبایل رشد می‌کنه یا نه؛
سؤال اینه که آیا شما برای اون آماده هستید یا نه؟
آینده متعلق به برندهایی‌ست که به جای انتخاب بین دسکتاپ یا موبایل، هر دو مسیر رو با دقت طی می‌کنن — چون هر کدوم از این تجربه‌ها یه فرصت منحصربه‌فرد برای پاسخ به نیاز کاربر و جذب ترافیک ارجاعی هدفمند محسوب می‌شن.
ترجمه: The AI Desktop/Mobile Divide: 90% Of AI Search Traffic Ignores Mobile Strategy